Καθώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία συνεχίζεται για 8η μέρα, η ουκρανική ακροδεξιά ομάδα «Τάγμα του Αζόφ» είναι και πάλι στους τίτλους των εφημερίδων και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανέφερε την παρουσία τέτοιων μονάδων στον ουκρανικό στρατό ως έναν από τους λόγους για την έναρξη της λεγόμενης «ειδικής στρατιωτικής του επιχείρησης», όπως αποκαλεί την εισβολή… για την αποστρατιωτικοποίηση και αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας». Παρόμοιες δηλώσεις έκανε και ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ.
Τη Δευτέρα, ανέβηκε στο Twitter ένα βίντεο που δείχνει μαχητές από το τάγμα του Αζόφ να επικαλύπτει τις σφαίρες τους με χοιρινό λίπος για να χρησιμοποιηθούν κατά των Μουσουλμάνων Τσετσένων – συμμάχων της Ρωσίας – που έχουν αναπτυχθεί στη χώρα τους.
Το τάγμα του Αζόφ συμμετείχε επίσης στην εκπαίδευση αμάχων μέσω στρατιωτικών ασκήσεων ενόψει της εισβολής της Ρωσίας.
Τι είναι λοιπόν «Τάγμα του Αζόφ;»
Σχετικό ρεπορτάζ του Al Jazeera αναφέρει πως το Τάγμα του Azov είναι μια ακροδεξιά, αποκλειστικά εθελοντική στρατιωτική μονάδα πεζικού, της οποίας τα μέλη -που υπολογίζονται σε 900- είναι υπερεθνικιστές και κατηγορούνται έχουν μια ιδελογία νεοναζιστική.
Η μονάδα ιδρύθηκε αρχικά ως εθελοντική ομάδα τον Μάιο του 2014 από την υπερεθνικιστική συμμορία Patriot of Ukraine και την νεοναζιστική ομάδα κοινωνικής εθνικής συνέλευσης (SNA). Και οι δύο ομάδες συμμετείχαν σε ξενοφοβικά και νεοναζιστικά ιδεώδη και επιτέθηκαν σωματικά σε μετανάστες, στην κοινότητα των Ρομά και σε άτομα που αντιτίθενται στις απόψεις τους.
Ως τάγμα, η ομάδα πολέμησε στην πρώτη γραμμή κατά των φιλορώσων αυτονομιστών στο Ντόνετσκ, την ανατολική περιοχή της Ουκρανίας. Λίγο πριν ξεκινήσει την εισβολή, ο Πούτιν αναγνώρισε την ανεξαρτησία δύο περιοχών που ελέγχονται από τους αντάρτες από το Ντονμπάς.
Λίγους μήνες μετά την ανακατάληψη του στρατηγικού λιμανιού της Μαριούπολης από τους υποστηριζόμενους από τη Ρωσία αυτονομιστές, η μονάδα ενσωματώθηκε επίσημα στην Εθνική Φρουρά της Ουκρανίας στις 12 Νοεμβρίου 2014 και απέσπασε υψηλούς επαίνους από τον τότε Πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο.
Ποιος ίδρυσε το Ταγμα Αζόφ;
Επικεφαλής της μονάδας ήταν ο Andriy Biletsky, ο οποίος υπηρέτησε ως αρχηγός τόσο του Patriot of Ukraine (που ιδρύθηκε το 2005) όσο και του SNA (που ιδρύθηκε το 2008). Το SNA είναι γνωστό ότι πραγματοποίησε επιθέσεις σε μειονοτικές ομάδες στην Ουκρανία.
Το 2010, ο Μπιλέτσκι είπε ότι ο εθνικός σκοπός της Ουκρανίας ήταν «να ηγηθεί των λευκών φυλών του κόσμου σε μια τελική σταυροφορία… εναντίον των Untermenschen [κατώτερων φυλών] που ηγούνται από τους Ημίτες».
Ο Biletsky εξελέγη στο κοινοβούλιο το 2014. Έφυγε από το Αζόφ καθώς οι αιρετοί δεν μπορούν να είναι στο στρατό ή την αστυνομία. Παρέμεινε βουλευτής μέχρι το 2019.
Ο 42χρονος έχει το παρατσούκλι Bely Vozd – ή White Ruler – από τους υποστηρικτές του. Ίδρυσε το ακροδεξιό κόμμα National Corps τον Οκτώβριο του 2016, του οποίου η βασική βάση είναι βετεράνοι του Αζόφ.
Ποιος χρηματοδότησε το Αζόφ;
Το Τάγμα έλαβε υποστήριξη, σύμφωνα με το Open Democracy, από τον υπουργό Εσωτερικών της Ουκρανίας το 2014, καθώς η κυβέρνηση είχε αναγνωρίσει ότι ο δικός της στρατός ήταν πολύ αδύναμος για να αντιμετωπίσει τους φιλορώσους αυτονομιστές και βασιζόταν σε παραστρατιωτικές εθελοντικές δυνάμεις.
Αυτές οι δυνάμεις χρηματοδοτήθηκαν ιδιωτικά από ολιγάρχες – ο πιο γνωστός ήταν ο Igor Kolomoisky, ένας μεγιστάνας δισεκατομμυριούχος στο τομέα της ενέργειας και τότε κυβερνήτης της περιοχής Dnipropetrovska.
Εκτός από το Azov, ο Kolomoisky χρηματοδότησε και άλλα τάγματα εθελοντών όπως οι μονάδες Dnipro 1 και Dnipro 2, Aidar και Donbas.
Το Τάγμα Αζόφ έλαβε έγκαιρα χρηματοδότηση και βοήθεια από έναν άλλο ολιγάρχη: τον Σέρχι Ταρούτα, τον δισεκατομμυριούχο κυβερνήτη της περιοχής του Ντόνετσκ.
Νεοναζιστική ιδεολογία
Το 2015, ο Andriy Diachenko, εκπρόσωπος του Τάγματος εκείνη την εποχή, είπε ότι το 10 με 20 τοις εκατό των νεοσύλλεκτων του Αζόφ ήταν Ναζί.
Το Τάγμα αρνήθηκε ότι ταυτίζεται με τη ναζιστική ιδεολογία στο σύνολό της, αλλά ναζιστικά σύμβολα όπως η σβάστικα και οι ρεγκάλια των SS είναι διάσπαρτα στις στολές και τα σώματα των μελών του Αζόφ.
Για παράδειγμα, η στολή φέρει το σύμβολο του νεοναζί Wolfsangel, το οποίο μοιάζει με μαύρη σβάστικα σε κίτρινο φόντο. Η ομάδα είπε ότι είναι απλώς ένα κράμα των γραμμάτων «Ν» και «Ι» που αντιπροσωπεύουν την «Εθνική Ιδέα».
Μεμονωμένα μέλη έχουν δηλώσει ότι είναι νεοναζί και ο σκληροπυρηνικός ακροδεξιός υπερεθνικισμός είναι διάχυτος μεταξύ των μελών.
Τον Ιανουάριο του 2018, το Αζόφ δημιούργησε τη μονάδα οδικής περιπολίας της που ονομάζεται National Druzhyna για να «αποκαταστήσει» την τάξη στην πρωτεύουσα, Κίεβο. Αντίθετα, η μονάδα πραγματοποίησε πογκρόμ κατά της κοινότητας των Ρομά και επιτέθηκε σε μέλη της LGBTQ κοινότητας.
«Η Ουκρανία είναι το μόνο έθνος στον κόσμο που έχει νεοναζιστικό σχηματισμό στις ένοπλες δυνάμεις της», έγραψε το 2019 ένας ανταποκριτής του περιοδικού The Nation με έδρα τις ΗΠΑ.
Παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εγκλήματα πολέμου
Μια έκθεση του 2016 από το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών της Ύπατης Αρμοστείας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OCHA) κατηγόρησε το Τάγμα του Αζόφ για παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.
Η έκθεση περιγράφει περιστατικά κατά τη διάρκεια μιας περιόδου από τον Νοέμβριο του 2015 έως τον Φεβρουάριο του 2016, όπου το Τάγμα είχε ενσωματώσει τα όπλα και τις δυνάμεις του σε χρησιμοποιημένα πολιτικά κτίρια και εκτόπισε κατοίκους. Η έκθεση κατηγορεί επίσης το τάγμα για βιασμό και βασανισμό κρατουμένων στην περιοχή του Ντονμπάς.
Ποια ήταν η διεθνής ανταπόκριση;
Τον Ιούνιο του 2015, τόσο ο Καναδάς όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν ότι οι δικές τους δυνάμεις δεν θα υποστηρίξουν ούτε θα εκπαιδεύσουν το σύνταγμα του Αζόφ, επικαλούμενοι τις νεοναζιστικές διασυνδέσεις του.
Το επόμενο έτος, ωστόσο, οι ΗΠΑ αίρεται η απαγόρευση υπό την πίεση του Πενταγώνου, σύμφωνα με το Al Jazeera.
Τον Οκτώβριο του 2019, 40 μέλη του Κογκρέσου των ΗΠΑ με επικεφαλής τον εκπρόσωπο Μαξ Ρόουζ υπέγραψαν μια επιστολή ανεπιτυχώς καλώντας το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ να χαρακτηρίσει τo Αζόφ ως «ξένη τρομοκρατική οργάνωση» (FTO). Τον περασμένο Απρίλιο, η αντιπρόσωπος Elissa Slotkin επανέλαβε το αίτημα – το οποίο περιλάμβανε και άλλες ομάδες λευκής υπεροχής – προς την κυβέρνηση Μπάιντεν.
Άνδρες από τρεις ηπείρους έχει τεκμηριωθεί ότι εντάσσονται στις εκπαιδευτικές μονάδες του Αζόφ προκειμένου να αναζητήσουν εμπειρία μάχης
Η ταλάντωση του Facebook
Το 2016, το Facebook χαρακτήρισε για πρώτη φορά το T;aγμα του Αζόφ ως «επικίνδυνη οργάνωση».
Σύμφωνα με την πολιτική της εταιρείας περί επικίνδυνων ατόμων και οργανισμών, To Αζόφ αποκλείστηκε από τις πλατφόρμες της το 2019. Η ομάδα τέθηκε υπό την ονομασία Tier 1 του Facebook, η οποία περιλαμβάνει ομάδες όπως η Κου Κλουξ Κλαν και το ISIL (ISIS). Οι χρήστες που ασχολούνται με επαίνους, υποστήριξη ή εκπροσώπηση ομάδων Βαθμίδας 1 απαγορεύονται επίσης.
Ωστόσο, στις 24 Φεβρουαρίου, την ημέρα που η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της, το Facebook αντέστρεψε την απαγόρευσή του, λέγοντας ότι θα επέτρεπε αναρτήσεις για το Αζόφ.
«Προς το παρόν, κάνουμε μια μικρή εξαίρεση για το Αζόφ αυστηρά στο πλαίσιο της υπεράσπισης της Ουκρανίας ή στο ρόλο του ως τμήματος της εθνικής φρουράς της Ουκρανίας», δήλωσε στο Business Insider εκπρόσωπος της μητρικής εταιρείας του Facebook, Meta.
«Αλλά συνεχίζουμε να απαγορεύουμε κάθε ρητορική μίσους, συμβολισμό μίσους, έπαινο της βίας, γενικό έπαινο, υποστήριξη ή εκπροσώπηση του συντάγματος του Αζόφ και κάθε άλλο περιεχόμενο που παραβιάζει τα κοινοτικά μας πρότυπα», προστίθεται.
Η αντιστροφή της πολιτικής θα είναι τεράστιος πονοκέφαλος για τους συντονιστές του Facebook, είπε ο Intercept, ένας ιστότοπος με έδρα τις ΗΠΑ.
«Ενώ οι χρήστες του Facebook μπορούν τώρα να επαινούν οποιαδήποτε μελλοντική ενέργεια στο πεδίο της μάχης από στρατιώτες του Αζόφ εναντίον της Ρωσίας, η νέα πολιτική σημειώνει ότι «οποιοσδήποτε έπαινος της βίας» που διαπράττεται από την ομάδα εξακολουθεί να απαγορεύεται. δεν είναι σαφές τι είδους μη βίαιο πόλεμο αναμένει η εταιρεία», έγραψε η Intercept.