Η προ ημερών αποστροφή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι οι προγραμματισμένες για την 18η Ιουνίου 2023 εκλογές (προεδρικές και βουλευτικές) μπορεί να γίνουν «ελαφρώς νωρίτερα» προκάλεσε κινητοποίηση τόσο στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας όσο και στην Ελλάδα η οποία παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στην άλλη πλευρά του Αιγαίου.
Ο χρονισμός της δήλωσης Ερντογάν αλλά κυρίως ο χρόνος που θα στηθούν οι κάλπες στην Τουρκία προβληματίζει τους αναλυτές εντός και εκτός χώρας. Η άκρατη παραχολογία του τελευταίου διαστήματος (αυξήσεις του κατώτατου μισθού, αυξήσεις του μισθού των δημοσίων υπαλλήλων και άλλα) δημιούργησε ένα κλίμα ότι κάτι έπεται.
Το βέβαιον, πάντως, είναι ότι οι κάλπες στην Τουρκία θα στηθούν μετά την 1η Απριλίου. Γιατί; Διότι τον περασμένο Μάρτιο (31/3/2022), η τουρκική Βουλή ψήφισε νέο εκλογικό νόμο με τον οποίο το κατώφλι της εισόδου σε αυτή μειώνεται από 10% σε 7%. Για να ισχύσει ο νόμος, πρέπει να περάσει ένα έτος από την ψήφισή του. Άρα, από την 1η Απριλιου 2023, ο νόμος θα είναι σε ισχύ. Αλλά, γιατί είναι σημαντικός ο νόμος για τον Ερντογάν, το κόμμα του οποίου παραμένει πρώτο στις δημοσκοπήσεις;
Διότι ο νέος εκλογικός νόμος ήταν «φωτογραφικός» και αφορούσε το MHP, το ισλαμοεθνικιστικό κόμμα του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, το οποίο προσφέρει πολιτική στήριξη στον Ερντογάν. Το πρόβλημα για το δίδυμο Ερντογάν – Μπαχτσελί είναι ότι οι δημοσκοπήσεις δίνουν στον δεύτερο ποσοστό περί το 5%. Άρα τον αφήνουν εκτός βουλής, στερώντας από τον Ερντογάν τον μόνο πολιτικό σύμμαχο.
Δημοσκοπήσεις και… φυλακίσεις
Παρά το δημοσκοπικό κατακρήμνισμα -από την τελευταία εκλογική αναμέτρηση έχει απώλειες τουλάχιστον 10%, το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ταγίπ Ερντογάν παραμένει πρώτο με ποσοστό μεταξύ 32-34%. Το βασικό «όπλο» του τούρκου προέδρου είναι ότι η Ενωμένη Αντιπολίτευση δεν έχει καταλήξει στο πρόσωπο που θα βάλει απέναντι του.
Ως εκ τούτου, ο Ερντογάν προσπαθεί να βγάλει από την μέση τον μόνο υποψήφιο που μπορεί να του κάνει ζημιά και να τον εκτοπίσει από την εξουσία μετά από 20 χρόνια: Τον Εκρέμ Ιμάμογλου. Η πρόσφατη καταδίκη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης με δικανικές αποφάσεις που αρμόζουν σε τριτοκοσμική χώρα και η προσπάθεια να του στερηθούν τα πολιτικά δικαιώματα -έκπτωση από το αξίωμα του δημάρχου και αποστέρηση της δυνατότητας να κατέβει πρόεδρος- αποσκοπεί σε αυτό ακριβώς.
Το ιδανικό για τον κ. Ερντογάν θα είναι να έχει υποψήφιο αντίπαλο τον αρχηγό του CHP -μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιντζάρογλου. Σε όλες τις δημοσκοπήσεις όπου το δίπολο που διεκδικεί την προεδρία είναι οι Ερντογάν και Κιλιντζάρογλου, ο πρώτος σαρώνει. Πέραν αυτού, ο κ. Κιλιντζάρογλου μετρά μόνο ήττες από το 2010 από τον κ. Ερντογάν, ενώ στην κοινή γνώμη της Τουρκίας θεωρείται μια «συμπαθητική φιγούρα» αλλά όχι «πατέρας-ηγέτης».
Το βασικότερο πρόβλημα της πιθανής υποψηφιότητας Κιλιντζάρογλου είναι το θρησκευτικό: O ηγέτης του CHP ακολουθεί το αλεβιτικό δόγμα του Ισλάμ, το οποίο αποτελεί μειοψηφία στην Τουρκία. Ο Ερντογάν -όπως και οι περισσότεροι Τούρκοι- είναι σουνίτης. Οι σουνίτες θεωρούν αμοραλιστές και «αποστάτες» τους αλεβίτες. Κατά το παρελθόν, ο Ερντογάν χρησιμοποίησε το θρησκευτικό χαρτί για να πλήξει τον αντίπαλό του. Αυτό αναμένεται να πραγματοποιήσει εκ νέου στην κορύφωση της προεκλογικής μάχης.
Φυσικά, μεγάλη σημασία έχει και το πώς/εάν θα πλήξει ο Τούρκος πρόεδρος το φιλοκουρδικό HDP, το οποίο απολαμβάνει ενός σημαντικού ποσοστού περί το 10%.
Ελλάδα
Την ίδια στιγμή, η τουρκική ηγεσία συνεχίζει να εξαπολύει απειλές πολέμου και μύδρους εναντίον της Αθήνας. Στο ίδιο μήκος κύματος ακολουθεί και σύσσωμη η τουρκική αντιπολίτευση. Και ενώ πολλοί αναλυτές στην Ελλάδα θεωρούν ότι οι πολεμικές κορώνες και οι τουρκικές απειλές οφείλονται στις εκλογές στη γειτονική χώρα, ανώτεροι διπλωματικοί αξιωματούχοι εφιστούν προσοχή για τα μελλούμενα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
«Η κατάσταση για το αν θα γίνει κάτι (σ.σ. σύγκρουση, σύρραξη ή επεισόδιο) θα πηγαίνει μέρα με τη μέρα. Πρέπει να είμαστε διαρκώς σε ετοιμότητα» σημείωναν άριστα ενημερωμένες πηγές. Οι ίδιες πηγές, τόνιζαν, πως ανεξαρτήτως τους ποιος θα εκλεγεί στην Τουρκία, η επόμενη μέρα στα ελληνοτουρκικά θα είναι ίδια και ενδεχομένως χειρότερη. Και τούτο, διότι σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η αναθεωρητική στρατηγική της Άγκυρας εναντίον της Αθήνας διαπερνά όλο το πολιτικό σκηνικό και δεν σχετίζεται με τις εκλογές αλλά με τις διαχρονικές διεκδικήσεις της Τουρκίας εις βάρος της χώρας μας.
Με τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο να μαίνεται για έντεκα μήνες, την κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής να είναι ρευστή, μόνο τυχαίο δεν θεωρείται ότι το περιοδικό Foreign Policy συμπεριέλαβε τις τουρκικές εκλογές στις σημαντικότερες που θα γίνουν το 2023.