Πολλή συζήτηση γίνεται τις τελευταίες μέρες για τα Πρότυπα – Πειραματικά Σχολεία. Μάλιστα, η συντοπίτισσα μας βουλευτής κ. Παπακώστα έχει επιδοθεί, σε έναν αγώνα, αναλαμβάνοντας και το πολιτικό ρίσκο, όπως επισημαίνει σε πρόσφατο άρθρο της, για δημιουργία Πειραματικού Νηπιαγωγείου & Δημοτικού Σχολείου, καθώς και Πρότυπου Γυμνασίου & Λυκείου στον Νομό μας. Σύμφωνα με παλαιότερη δήλωση της ίδιας “η ίδρυση αυτών θα αποτελέσει σταθμό για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών ερευνητικών και δημιουργικών δράσεων, αλλά και θα παρέχει στους μαθητές τη δυνατότητα και τα μέσα να αναπτύξουν σε πολύ υψηλό επίπεδο τα ταλέντα και τις κλίσεις τους“.
Επικαλούμενη το «Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία» της Επιτροπής του Χριστόφορου Πισσαρίδη, αναφέρεται σε «αγκυλώσεις» στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και επιρρίπτει εμμέσως στους εκπαιδευτικούς τις ευθύνες ότι δεν επιθυμούν αλλαγές στην εκπαίδευση, ότι είναι βυθισμένοι για μία ακόμη φορά στην ακατάσχετη θεωρητικολογία και μεμψιμοιρία, είναι εγκλωβισμένοι στο στενό πλαίσιο των συνδικαλιστικών και συντεχνιακών πρακτικών και συμφερόντων και, το σημαντικότερο όλων, έχουν φόβο.
Ας πάρουμε, λοιπόν, τα πράγματα από την αρχή:
Α. Η έκθεση Πισσαρίδη δεν μας φέρνει κάτι καινούριο. Οι περισσότερες από τις αναφορές της έχουν ειπωθεί πολλά χρόνια πριν ως κατευθύνσεις από τις εκθέσεις της ΕΕ και του ΟΟΣΑ. Περιλαμβάνει τη γενίκευση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, τη μεγαλύτερη κατηγοριοποίηση των εκπαιδευτικών, τη διάρρηξη του ενιαίου χαρακτήρα στην εκπαίδευση, την απόλυτη υποταγή και το αλυσόδεμα του σχολείου με τα δεσμά της υποχρηματοδότησης και των αναγκών της αγοράς, την κατηγοριοποίηση των σχολείων και των μαθητών με διάφορα κριτήρια και ειδικά με τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, ενοχοποιώντας τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές με τις οικογένειές τους για ό,τι δεν πάει καλά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η «ΕΚΘΕΣΗ ΠΙΣΣΑΡΙΔΗ» λοιπόν δεν αποτελεί την πανάκεια για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της εκπαίδευσης . Συμπυκνώνει την κοινή στρατηγική του κεφαλαίου στον τομέα της Παιδείας, της ΕΕ και του ΟΟΣΑ που υλοποιείται πιστά από τις κυβερνήσεις είτε φιλελεύθερες είτε σοσιαλδημοκρατικές. Το μέλλον που μας ετοιμάζουν είναι συνέχεια της πραγματικότητας που ήδη βιώνουμε. Δεν έχουμε φόβο, κ. Παπακώστα. Οργή και αγανάκτηση έχουμε και αυτά τα μετατρέπουμε σε αγώνα.
Β. Κάνοντας παντιέρα τις «απογοητευτικές» επιδόσεις των μαθητών της Ελλάδας στο διαγωνισμό PISA, η κυβέρνηση και η κ. Παπακώστα προσπαθούν να παρουσιάσουν τις προτεινόμενες αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις ως τη «θεραπεία διά πάσαν νόσον». Το PISA είναι πρόγραμμα του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ). Και ποιος είναι αυτός ο περιβόητος ΟΟΣΑ; Πρόκειται για έναν παγκόσμιο οργανισμό που κατευθύνει οικονομικές πολιτικές των κρατών, πραγματοποιεί όμως και παγκόσμιους διαγωνισμούς στην εκπαίδευση! Τα αποτελέσματα αυτών των διαγωνισμών τα χρησιμοποιεί για να συντάξει τις διάφορες εκθέσεις του προς την κάθε κυβέρνηση, εκθέσεις που αξιοποιούνται για να αυξηθεί ο αριθμός διδακτικών ωρών ανά εκπαιδευτικό, καθώς και ο αριθμός μαθητών ανά τάξη και ανά εκπαιδευτικό, για την εφαρμογή της αξιολόγησης στην εκπαίδευση, την αυτονομία και αποκέντρωση της σχολικής μονάδας, τη σύνδεση σχολείου με επιχειρήσεις κ.ά αντιπαιδαγωγικά μέτρα, που προσπαθούν να περάσουν με επίκληση στην αυθεντία των “εμπειρογνωμόνων” του μεγάλου κεφαλαίου. Ο διαγωνισμός PISA επομένως, είναι κομμένος στα μέτρα του ΟΟΣΑ κι εντάσσεται στη γνωστή «εργαλειοθήκη» του, με άλλα λόγια τις πολιτικές άγριας λιτότητας και περικοπών στα κοινωνικά αγαθά, στο όνομα της ανταγωνιστικότητας. Αυτή την εφαρμογή των πολιτικών προτάσεων του ΟΟΣΑ στην εκπαίδευση τη νιώσαμε έντονα τα τελευταία χρόνια, αφού δικής του έμπνευσης είναι οι συγχωνεύσεις σχολείων, η αύξηση ωραρίου, οι απολύσεις, ακόμα και η περιβόητη αξιολόγηση για την κατηγοριοποίηση σχολείων και εκπαιδευτικών, η μισθολογική καθήλωση, για να γίνουμε τάχα πιο «ανταγωνιστικοί». Οι εξετάσεις τύπου P.I.S.A. λοιπόν, στηρίζονται σε μια αντίληψη που ευνοεί, εξετάζει κι αξιολογεί κυρίως δεξιότητες, λιγότερο ικανότητες, ελάχιστα γνώσεις. Αυτοί που αριστεύουν σ’ αυτό το σύστημα προετοιμασίας και εξετάσεων θα βρίσκονταν στις τελευταίες θέσεις, αν το κριτήριο ήταν η βαθύτερη καλλιέργεια και οι γενικότερες ικανότητες του μαθητή για δημιουργική και κριτική σκέψη, για ενεργητική και κοινωνική επίλυση προβλημάτων.
Γ. Η κ. Παπακώστα παράλληλα στοχοποίησε εκπαιδευτικούς ,μαθητές και γονείς ότι δεν έχουν όραμα για την παιδεία. Απαντάμε : όραμα έχουμε αλλά σε αντίθετη κατεύθυνση από εκεί που στοχεύετε εσείς με την πολιτική σας. Τα προβλήματα στην εκπαίδευση δεν προήλθαν από παρθενογένεση. Έχουν τη βάση τους στις πολιτικές των κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών που δημιούργησαν σχολεία υποστελεχωμένα, χωρίς χρηματοδότηση, με εξετασιοκεντρικό λύκειο, με τράπεζα θεμάτων, με την καλλιέργεια του ανταγωνισμού μεταξύ των μαθητών και τη μόρφωση να εξαρτάται από την οικονομική δυνατότητα του καθενός. Αυτή την αντιεκπαιδευτική πολιτική εσείς δεν την ψηφίσατε; Εσείς δεν την εφαρμόζετε; Αυτά και όλα τα άλλα προβλήματα του δημόσιου σχολείου θα αντιμετωπισθούν με τα πρότυπα και πειραματικά ή μήπως θα ενταθούν; Γιατί αποκρύφθηκε ότι η προσπάθεια γενίκευσης των Πρότυπων και Πειραματικών Σχολείων συνδέεται συνολικά με την υπόλοιπη “αντιεκπαιδευτική πολιτική”;
Η αλήθεια είναι πικρή για σας. Η πρότασή σας συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια να ενισχυθεί η διαφοροποίηση, η κατηγοριοποίηση, η δημιουργία σχολείων πολλών ταχυτήτων. Ο τρόπος επιλογής των μαθητών (όχι τυχαία αλλά με βάση την επίδοση τους), η επιλογή των διευθυντών και των εκπαιδευτικών των σχολείων, το ωρολόγιο πρόγραμμα, η διδακτέα ύλη, αλλά ακόμα και η χρηματοδότηση των σχολείων αποφασίζεται από Διοικούσα Επιτροπή (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) που διορίζεται εξ ολοκλήρου από το Υπουργείο Παιδείας και λειτουργεί ευέλικτα το διδακτικό πρόγραμμα των υπηρετούντων εκπαιδευτικών στα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία.
Δημιουργεί επισφαλείς εργασιακές σχέσεις στους εκπαιδευτικούς, μιας και καταργείται η μονιμότητα των οργανικών θέσεων. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να παραμείνουν με διετή θητεία κατά την οποία θα πρέπει να φροντίσουν για την επιμόρφωσή τους μόνοι τους, καθώς θα ακολουθήσει σχετική αξιολόγησή τους για το αν θα παραμείνουν ή όχι στο σχολείο. Και θα επιδίδονται σε ένα κυνήγι προσόντων, προκειμένου να διατηρήσουν την έτσι κι αλλιώς επισφαλή θέση τους. Προτεραιότητα δίνεται σε τοποθέτηση εκπαιδευτικών με αυξημένα προσόντα, ακόμα κι αν αυτοί προέρχονται από άλλο ΠΥΣΔΕ. Δένει η λειτουργία αυτών των σχολείων με την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, την εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, την αναζήτηση χορηγών για την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών αυτών των σχολείων. Απ’ ό,τι φαίνεται δεν πρόκειται απλώς «για να μη χαθεί η βόλεψη κάποιων ολίγων εκπαιδευτικών» όπως αναφέρετε -απαξιωτικά μάλλον- αλλά για καταστρατήγηση της οργανικής θέσης των εκπαιδευτικών που είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο εργασιακό δικαίωμα.
Δημιουργείται Επιστημονικό Εποπτικό Συμβούλιο υποβαθμίζοντας έτσι το ρόλο του Συλλόγου Διδασκόντων και Συμβούλιο στήριξης σχολείου, πενταμελές με τετραετή θητεία, στο οποίο συμμετέχει ο διευθυντής, εκπρόσωπος του Δήμου, του Συλλόγου Γονέων και δύο “διακεκριμένες προσωπικότητες” της τοπικής κοινωνίας. Βασικές διαδικασίες δηλαδή του σχολείου περνούν σε εξωσχολικούς και άρα αναρμόδιους φορείς. Ουσιαστικά ο Σύλλογος Διδασκόντων δεν αποτελεί επί της ουσίας το κυρίαρχο όργανο του σχολείου. Άλλοι αποφασίζουν για αυτόν. Έτσι ανοίγεται ο δρόμος για το σχολείο της αγοράς, το σχολείο των ελίτ μαθητών από τη μια και από την άλλη, τα σχολεία των μαθητών των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Με τις προσπάθειές σας, κ. Παπακώστα, για τη λειτουργία των προτύπων και πειραματικών σχολείων με ποιον είστε; Με τους πολλούς ή με τους λίγους;
Από ό,τι φαίνεται σε μια εποχή που η εκπαιδευτική κοινότητα δίνει τη μάχη της τηλεκπαίδευσης, που έχει δημιουργήσει τεράστια μαθησιακά κενά και έχει οδηγήσει χιλιάδες μαθητές ουσιαστικά εκτός διαδικασίας μάθησης, με το συνεχές άνοιγμα και κλείσιμο των σχολείων, χωρίς προσλήψεις και ουσιαστικά μέτρα για την πανδημία, με τα ειδικά σχολεία να θρηνούν ακόμη και θύματα μαθητές και εκπαιδευτικούς από κορονοϊό, με γκρεμισμένα και ακατάλληλα κτίρια από τον πρόσφατο στην περιοχή μας σεισμό, με την αβεβαιότητα των υποψηφίων στις σεισμόπληκτες περιοχές (το ΚΚΕ ΥΠΕΒΑΛΕ ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΓΙΑ ΝΑ ΔΟΘΕΙ ΠΟΣΟΣΤΩΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ) άλλες είναι οι προτεραιότητες σας. Κόπτεσθε να υλοποιήσετε την εκπαιδευτική πολιτική της Ν.Δ. ανεξάρτητα από τις συνέπειες τις μορφωτικές για τους μαθητές και τις εργασιακές για τους εκπαιδευτικούς.
Όσο για τις έννοιες έρευνα, πειραματισμός και καινοτομία δεν είναι κενές περιεχομένου. Εντάσσονται και αυτές στην εκάστοτε εκπαιδευτική πολιτική, στους στόχους που θέτει, τόσο για το σχολείο όσο και γενικότερα για την κοινωνία. Και οι στόχοι αυτοί σήμερα εξυπηρετούν την αστική τάξη και τα συμφέροντά της.
Βεβαίως χρειάζεται να διευκρινίσουμε ότι στην εκπαιδευτική αντίληψη του ΚΚΕ, ο πειραματισμός και η καινοτομία στην εκπαίδευση αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για τη συνολική άνοδο του μορφωτικού επιπέδου του λαού μας και όχι για λίγους και εκλεκτούς.
Η πρόταση του ΚΚΕ για το Ενιαίο Δωδεκάχρονο Σχολείο για όλα τα παιδιά είναι η βάση για την ανάπτυξη και ενός συστήματος αποκλειστικά Πειραματικών – και όχι Πρότυπων – Σχολείων. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να καταργηθεί ο νόμος που προσδιορίζει το θεσμικό πλαίσιο των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων. Να καταργηθεί δηλαδή: “η προσέλκυση δωρεών, χορηγιών και κάθε είδους παροχών”, η επιλογή των μαθητών μέσα από εξετάσεις, καθώς αυτό σημαίνει ότι σε αυτά τα σχολεία θα πηγαίνουν μόνο οι “καλοί μαθητές”, αφού έτσι, ουσιαστικά, χάνεται ο όποιος πειραματικός χαρακτήρας στην εισαγωγή νέων εκπαιδευτικών πρακτικών, μιας και το “δείγμα” των μαθητών δεν είναι πια τυχαίο αλλά φιλτραρισμένο.
Στην αντίληψη του ΚΚΕ, η εκπαιδευτική, παιδαγωγική, διδακτική έρευνα θα προσανατολίζεται σε νέες διδακτικές μεθόδους με επίκεντρο τη διαλεκτική – υλιστική θεωρία για τη γνώση της φύσης, του ανθρώπου και της κοινωνικής εξέλιξης. Θα μελετά και θα αξιοποιεί νέα πορίσματα στον κλάδο της Παιδαγωγικής, της αναπτυξιακής ψυχολογίας κ.ά. Σε αυτό το πλαίσιο, η παιδαγωγική και εκπαιδευτική έρευνα θα συμβάλλουν ώστε να αφομοιώνονται και να διαχέονται γρήγορα οι νέες επιστημονικές κατακτήσεις σε κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα, να αναπτύσσεται ολόπλευρα η παιδική και η νεανική προσωπικότητα. Σε συνεργασία με τα αντίστοιχα Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα θα προωθούνται η καινοτομία και ο πειραματισμός και η εφαρμογή τους στο πλαίσιο των δομών του ενιαίου δωδεκάχρονου σχολείου.
Για να εξασφαλίζεται ο πειραματικός χαρακτήρας των σχολείων αυτών και η όσο το δυνατόν ευρύτητα του δείγματος, καταρχήν πρέπει να υπάρχει κλήρωση για την είσοδο στα Πειραματικά Σχολεία, ενώ η προοπτική να είναι σε εύλογα χρονικά διαστήματα (3 – 6 χρόνια) να υπάρχει εναλλαγή των Πειραματικών Σχολείων για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διασπορά των “καλών πρακτικών” και την εξέταση για την παραπέρα εφαρμογή τους σε πανεθνική κλίμακα.
Έτσι ο ρόλος του σχολείου υπηρετεί συνολικά το στόχο της διαπαιδαγώγησης των νέων ανθρώπων, στην κατεύθυνση της ολόπλευρα ανεπτυγμένης προσωπικότητας, που απαιτεί τη μεθοδική και ισόρροπη καλλιέργεια όλων των πλευρών του ανθρώπινου ψυχισμού, της νόησης, του συναισθήματος και της βούλησης. Σε αυτόν το βασικό στόχο εντάσσεται και η λειτουργία των πειραματικών σχολείων με βάση την πρόταση του ΚΚΕ.
ΚΑΛΟΥΜΕ τους εκπαιδευτικούς να απορρίψουν κάθε πρόταση για δημιουργία προτύπων και πειραματικών σχολείων και να παλέψουν για το αποκλειστικά δημόσιο και δωρεάν σχολείο που θα υπηρετεί τις ανάγκες των εργαζομένων στον 21ο αιώνα .
ΑΝΝΑ ΚΟΥΤΕΛΙΔΑ, Εκπαιδευτικός
ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΤΟΜΕΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΤΟΥ ΚΚΕ