Μικρὸ Ὁδοιπορικὸ Στὰ Γεγονότα Τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας: Σχόλια στὸ περιεχόμενο καὶ τὸ νόημα τῆς Κυριακῆς τοῦ Πάσχα
Τοῦ Ἀρχιμ. Βαρλαὰμ Μετεωρίτου
«Ἀναστάσεως ἡμέρα, καὶ λαμπρυνθῶμεν τῇ πανηγύρει» [1]
«Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ Κυριακῇ τοῦ Πάσχα, αὐτὴν τὴν ζωηφόρον Ἀνάστασιν ἑορτάζομεν τοῦ Κυρίου, καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Στίχοι
Χριστὸς κατελθὼν πρὸς πύλην Ἅδου μόνος
Λαβὼν ἀνῆλθε πολλὰ τῆς νίκης σκῦλα».[2]
Τὴν Κυριακή του Πάσχα, ἑορτάζεται ἡ Ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁ Εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος μᾶς περιγράφει τὰ ἑξῆς: «Πολὺ ἀργὰ δὲ κατὰ τὴ νύκτα τοῦ Σαββάτου, τὰ χαράματα τῆς Κυριακῆς, ἦλθε ἡ Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ καὶ ἡ ἄλλη Μαρία, στὸν τάφο τοῦ Ἰησοῦ. Καὶ ξαφνικὰ ἔγινε μεγάλος σεισμός, διότι ἄγγελος Κυρίου κατέβηκε ἀπὸ τὸν οὐρανό, προσῆλθε στὸ μνημεῖο, κύλισε τὴν πέτρα ποὺ ἔφραζε τὸν τάφο καὶ κάθισε πάνω της».[3]
Οἱ στρατιῶτες ποὺ φρουροῦσαν τὸν τάφο, εἶχαν παραλύσει ἀπὸ τὸ φόβο τους.[4]
Ὁ ἄγγελος ἀπευθύνθηκε πρὸς τὶς γυναῖκες καὶ εἶπε: «ἐσεῖς μὴ φοβᾶσθε· διότι ξέρω ὅτι ζητεῖτε νὰ δεῖτε τὸν σταυρωμένο Ἰησοῦ. Δὲν εἶναι πλέον ἐδῶ· διότι ἀναστήθηκε, ὅπως σᾶς εἶχε πῆ. Ἐλᾶτε νὰ δεῖτε τὸν τόπο, ὅπου εἶχε τεθῆ ὁ Κύριος».[5]
Στὸ μήνυμά του ὁ Ἄγγελος εἶπε νὰ πᾶνε νὰ εἰδοποιήσουν τοὺς μαθητές Του, γιὰ τὸ γεγονὸς τῆς Ἀνάστασης: «Καὶ τώρα γρήγορα πηγαίνετε καὶ πεῖτε στοὺς μαθητᾶς του ὅτι ἀναστήθηκε ἐκ τῶν νεκρῶν καὶ ἰδοὺ προπορεύεται ἀπό σας καὶ σᾶς περιμένει στὴν Γαλιλαία. Ἐκεῖ θὰ τὸν δεῖτε».[6]
Μὲ χαρὰ μεγάλη οἱ γυναῖκες γύριζαν πίσω στὴν Ἱερουσαλήμ, στὸ μέρος ποὺ ἦταν κρυμμένοι οἱ μαθητές, γιὰ νὰ τοὺς ἀναγγείλουν τὸ χαρμόσυνον γεγονός.[7]
Καὶ ἐκεῖ ποὺ περπατοῦσαν, ἐμφανίστηκε μπροστά τους ὁ Ἰησοῦς λέγοντάς τις “χαίρετε”. Ἐκεῖνες ἀφοῦ τὸν πλησίασαν, ἔπιασαν μὲ βαθεία εὐλάβεια τοὺς πόδας του καὶ τὸν προσκύνησαν. «Τότε εἶπε πρὸς αὐτὲς ὁ Ἰησοῦς· “μὴ φοβάσθε· πηγαίνετε καὶ ἀναγγείλατε στοὺς ἀδελφούς μου (δηλαδὴ στοὺς μαθητάς μου, ποὺ εἶναι ἀδελφοί μου) ὅτι μὲ εἴδατε, γιὰ νὰ ἀναχωρήσουν στὴν Γαλιλαία. Ἐκεῖ θὰ μὲ δοῦν”»[8]!
Οἱ στρατιῶτες εἰδοποίησαν τοὺς Γραμματεῖς καὶ τοὺς Φαρισαίους ὅτι, ὁ Ἰησοῦς ἀναστήθηκε. Ἐκεῖνοι τυφλωμένοι ἀπὸ τὸ μίσος τους κατὰ τοῦ Χριστοῦ, θεώρησαν μεγάλη ντροπή τους τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. «Καὶ ἀφοῦ συγκεντρώθηκαν μαζὶ μὲ τοὺς πρεσβυτέρους σὲ συμβούλιο καὶ συσκέφθηκαν, ἔδωκαν μεγάλο χρηματικὸ ποσὸ στοὺς στρατιῶτες, ὥστε νὰ ποῦν ψέματα· νὰ πεῖτε, ὅτι κατὰ τὸ διάστημα τῆς νύκτας, ἐνῶ ἐμεῖς κοιμώμασταν, ἦλθαν οἱ μαθητές του καὶ τὸν ἔκλεψαν».[9]
Ἐν τῷ μεταξὺ οἱ μαθητὲς πῆγαν στὴ Γαλιλαία, στὸ ὅρος τὸ ὁποῖον τοὺς εἶχε ὁρίσει γιὰ συνάντηση ὁ Ἰησοῦ, καὶ ἐκεῖ τοὺς ἐμφανίστηκε.[10] Ἀφοῦ τοὺς εὐλόγησε τοὺς εἶπε νὰ διασκορπιστοῦν καὶ νὰ διδάξουν ὅλα ὅσα τοὺς δίδαξε. «Λοιπόν, πηγαίνετε τώρα καὶ διδάξατε σὲ ὅλα τα ἔθνη τὴν ἀλήθεια».[11] Τοὺς ἔδωσε ἐπίσης ἐντολή, «αὐτοὺς ποὺ θὰ πιστεύσουν καὶ θὰ γίνουν μαθητές σας, νὰ τοὺς βαπτίζουν στὸ ὄνομα τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος».[12] Αὐτὸ ἔκαναν οἱ μαθητὲς καὶ ἔφτασε τὸ Εὐαγγέλιο μέχρι σήμερα.
«Πάσχα τὸ τερπνόν, Πάσχα Κυρίου, Πάσχα, Πάσχα πανσεβάσμιον ἡμῖν ἀνέτειλε».[13]Μὲ αὐτοὺς τοὺς ὑπέροχους καὶ πανηγυρικοὺς στίχους ὁ ὑμνογράφος τῆς Ἀναστάσεως ἀναγγέλλει στοὺς πιστοὺς τὴν ἔλευση τῆς πλέον λαμπρῆς καὶ εὐφρόσυνης ἑορτῆς τῆς Ἐκκλησίας μας. Σύμπας ὁ ἅγιος λαὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ εὐσεβὴς καὶ φιλόθεος, «ἐν ἑνὶ στόματι καὶ μιᾷ καρδίᾳ»[14], μὲ δάκρυα χαρᾶς στὰ μάτια, ὑμνεῖ τὸν Ἀναστάντα ἐκ νεκρῶν καὶ νικητὴ τοῦ θανάτου, Κύριο Ἰησοῦ Χριστό. Μὲ αἰσθήματα βαθύτατης συγκίνησης καὶ ἀπέραντης ἀγαλλίασης κατακλύζει τοὺς ναοὺς γιὰ νὰ ἑορτάσει τὴ Θεία Ἔγερση καὶ νὰ ἀπολαύσει τὸν ἀνείπωτο πλοῦτο τῆς χρηστότητας τοῦ Κυρίου. Σπεύδει γιὰ νὰ ἑορτάσει τὸν πιὸ σπουδαῖο θρίαμβο, τὴν πιὸ μεγάλη καὶ ἀπερίγραπτη νίκη τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας: Τὸν θάνατο τοῦ θανάτου μας!
Ὕστερα ἀπὸ μιὰ μακρὰ πνευματικὴ καὶ σωματικὴ ἄσκηση καὶ πορεία, κατὰ τὴν ὁποία γίναμε κοινωνοὶ τῶν σωτηριωδῶν Παθημάτων τοῦ Κυρίου καὶ Λυτρωτή μας Χριστοῦ, προσερχόμεθα «λαμπαδηφόροι, τῷ προϊόντι Χριστῷ ἐκ τοῦ μνήματος»[15] γιὰ νὰ «συνεορτάσωμεν ταῖς φιλεόρτοις τάξεσι, Πάσχα Θεοῦ τὸ σωτήριον».[16]
Ἀφήνουμε πιὰ τὴν κατήφεια καὶ τὴν κατάνυξη τῆς ἁγίας Ἑβδομάδος τῶν Παθῶν καὶ σπεύδουμε νὰ συμμετάσχουμε τῆς πασχαλινῆς πανδαισίας, νὰ λαμπρυνθοῦμε καὶ νὰ πανηγυρίσουμε, νὰ ἀπολαύσουμε ὑπερβαλλόντως «τοῦ συμποσίου τῆς πίστεως».[17]
Πάσχα σημαίνει διάβαση, λύτρωση, σωτηρία. Ὅπως ὁ παλαιὸς λαὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰσραήλ, σώθηκε, χάρις στὴ θαυμαστὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ἀπὸ τὴν φαραωνικὴ τυραννία, ἔτσι καὶ ὁ νέος λαὸς τοῦ Θεοῦ, οἱ πιστοὶ ἀπὸ ὅλες τὶς φυλὲς τοῦ κόσμου, σώθηκαν ἀπὸ τὴ νοητὴ φαραωνικὴ τυραννία τῆς ἁμαρτίας καὶ πέρασαν στὴν ἐν Χριστῷ πραγματικὴ ἐλευθερία τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ. Τὸ ἰουδαϊκὸ Πάσχα ὑπῆρξε τύπος τοῦ χριστιανικοῦ Πάσχα. Ἐκεῖνο ὑπῆρξε μιὰ στενὴ ἐθνικὴ καὶ συνάμα θρησκευτικὴ ἑορτή, ἀνάμνηση ἑνὸς ἐθνικοαπελευθερωτικοῦ γεγονότος, ἑνὸς μικροῦ λαοῦ. Τὸ χριστιανικὸ Πάσχα εἶναι ὁ λαμπρότατος ἑορτασμὸς τῆς πανανθρώπινης ἀπελευθέρωσης ἀπὸ τὸν πιὸ τυραννικὸ καὶ ἀνίκητο δυνάστη, τὸν ἄρχοντα τοῦ κόσμου τούτου, διάβολο καὶ τὸν πικρὸ καὶ ἀναπόφευκτο θάνατο.
Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς δέχτηκε νὰ γίνει ὁ Ἴδιος, μὲ τὴ θέλησή Του, ἀπολυτρωτικὴ θυσία,προκειμένου νὰ νικηθεῖ ὁ νοητὸς Φαραώ, ὁ διάβολος, νὰ καταργηθεῖ τὸ κράτος τοῦ θανάτου καὶ νὰ γίνει ἡ καταλλαγὴ τοῦ ἀνθρωπίνου γένους μὲ τὸ Θεό.[18]
Οἱ σωτήριες δωρεὲς ποὺ ἀπορρέουν ἀπὸ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου εἶναι ἀνεξάντλητες. Ἡ Θεία Ἔγερση εἶναι ἡ ἀκένωτη πηγὴ τῶν δωρεῶν καὶ τῶν εὐλογιῶν τοῦ Θεοῦ. Σύμφωνα μὲ τὸν ἀπόστολο Παῦλο, τὸ γεγονὸς τῆς Ἀναστάσεως ἀποτελεῖ τὴν πεμπτουσία ὁλοκλήρου του χριστιανικοῦ οἰκοδομήματος.
Ἐμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι πιστοί, ἀκολουθώντας τὴν βιβλικὴ καὶ ἁγιοπατερικὴ θεολογία καὶ παράδοση, στηρίζουμε τὴν πίστη μας στὴν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μᾶς Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁλόκληρη ἡ βιωτὴ μᾶς κινεῖται γύρω ἀπὸ τὸ νοητὸ ἄξονα τῆς Ἀναστάσεως. Ἡ γέννησή μας, ὁ τρόπος τῆς ζωῆς μας, ἡ νοοτροπία μας, ἡ λατρεία μας, ἀκόμα καὶ θανή μας, ποὺ γιὰ μᾶς εἶναι προσωρινὴ κοίμηση, προσδιορίζονται καὶ ἐπηρεάζονται ἄμεσα ἀπὸ τὸ γεγονὸς τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου καὶ τὴ μελλοντικὴ ἐν Χριστῷ προσωπική μας ἀνάσταση. Ἔτσι τίποτε πιὰ δὲ μᾶς φοβίζει, ἀφοῦ νικήθηκε ὁ θάνατος, ὁ μεγαλύτερος ἐχθρός μας. Ὅλα τα ἄλλα ἐμπόδια καὶ οἱ δυσκολίες τῆς ζωῆς μας προσπερνιοῦνται μὲ αἴσθημα αἰσιοδοξίας. Ἡ ἀπελπισία καὶ ἡ κατήφεια εἶναι ἴδιον τῶν ἀπίστων, αὐτῶν ποὺ δὲν ἔχουν ἐλπίδα ἀναστάσεως, ὅλων ἐκείνων ποὺ ἀρνοῦνται τὴν Ἀνάσταση τοῦ Λυτρωτῆ μας καὶ φορτωμένοι ἑωσφορικὸ ἑσμό, περιχαρακώνονται στὴν ὑποκειμενική τους διανοητικὴ αὐτάρκεια.
Γιὰ ὅλους αὐτοὺς τοὺς λόγους σκιρτοῦμε ἀπὸ χαρὰ καὶ οὐράνια ἀγαλλίαση τὴν ἁγία ἡμέρα τῆς Ἐγέρσεως τοῦ Λυτρωτῆ μᾶς Χριστοῦ. Ἑορτάζουμε καὶ δοξάζουμε τὴν πανένδοξη Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας καὶ πανηγυρίζουμε προκαταβολικὰ γιὰ τὴ δική μας μελλοντικὴ ἀνάσταση καὶ τὴν εἴσοδό μας στὴν ἀτέρμονη Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ὁμολογοῦμε, μὲ τὸν πιὸ δυναμικὸ τρόπο, τὴν πίστη μας στὸν μοναδικὸ Σωτήρα καὶ Λυτρωτὴ μᾶς Ἀναστάντα Κύριο καὶ διαλαλοῦμε τὸ μήνυμα τῆς Ἀναστάσεως, γιὰ νὰ φτάσει σὲ κάθε ἀνθρώπινη καρδιά, ὡς τὰ πέρατα τοῦ κόσμου καὶ τὰ ἔσχατα της ἱστορίας. Ψάλλουμε, ἀναρίθμητες φορές, μὲ δάκρυα χαρᾶς στὰ μάτια καὶ παλλόμενη ἀπὸ συγκίνηση καρδιά, τὸν νικηφόρο παιάνα τοῦ Πάσχα, τὸν πιὸ νικηφόρο καὶ ἐνθουσιώδη παιάνα, ποὺ ἀκούστηκε ποτὲ ἀπὸ ἀνθρώπινα χείλη, «Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτω θάνατον πατήσας, καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι, ζωὴν χαρισάμενος»[19].
[1] Δοξαστικὸ Αἴνων Κυριακῆς τοῦ Πάσχα
[2] Συναξάριον Κυριακῆς τοῦ Πάσχα
[3] Μτθ. 28, 1-2
[4] Μτθ. 28, 4
[5] Μτθ. 28,5-6
[6] Μτθ. 28,7
[7] Μτθ. 28,8
[8] Μτθ. 28,9-10
[9] Μτθ. 28,12-13
[10] Μτθ. 28,16
[11] Μτθ. 28,19
[12] Αὐτόθι
[13] Αὐτόθι
[14] Θεία Λειτουργία Ἰω. Χρυσοστόμου
[15] Κανόνας τοῦ Πάσχα, Ὠδὴ ε’
[16] Αὐτόθι
[17] Λόγος Κατηχητικὸς Ἁγ. Ἰω. Χρυσοστόμου
[18] Ἐφ.2,13
[19] Τροπάριον Ὄρθρου Κυριακῆς Τοῦ Πάσχα
