Οι σημαντικότεροι λόγοι για τους οποίους η συχνότητα των ιώσεων αυξάνεται το χειμώνα είναι η πτώση της θερμοκρασίας, ο συγχρωτισμός σε κλειστούς χώρους και τα ελλιπή μέτρα υγιεινής και προστασίας. Οι γιορτές μας φέρνουν πιο κοντά και η ανταλλαγή ευχών συχνά καταλήγει και σε «ανταλλαγή ιώσεων»!
Οι περισσότερες ιώσεις μεταδίδονται με άμεση επαφή ή αερογενώς (με σταγονίδια που «εκπέμπουν» οι ασθενείς με την αναπνοή τους, το φτέρνισμα ή το βήχα) και σπανιότερα με άλλες οδούς. Οι τρόποι προφύλαξης από τις ιώσεις βασίζονται σε υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής και σε μέτρα πρόληψης.
Αναλυτικότερα, ο καλός αερισμός των χώρων του σπιτιού και της εργασίας μειώνει το «φορτίο» των ιών που βρίσκονται στο περιβάλλον. Οι κλειστοί χώροι πρέπει να αερίζονται τουλάχιστον για 10΄ σε τακτά χρονικά διαστήματα ενώ προτείνεται η θερμοκρασία τους να είναι μεταξύ 19-22 C. Η πολύ ζεστή και ξηρή ατμόσφαιρα ευοδώνει περαιτέρω την επιβίωση και τον πολλαπλασιασμό των ιών. Τέλος, το κάπνισμα σε κλειστούς χώρους αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ωτίτιδας και άλλων λοιμώξεων του αναπνευστικού, κυρίως στα παιδιά.
Ουσιώδους σημασίας είναι και η υιοθέτηση σωστών κανόνων διατροφής και ανάπαυσης. Ειδικότερα προτείνεται διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως είναι η βιταμίνη C, το λυκοπένιο και η βιταμίνη E. Ο καλός ύπνος επίσης βοηθά στην άμυνα έναντι των ιώσεων, καθώς κατά τη διάρκειά του εκλύονται ορμόνες όπως η ντοπαμίνη και η προλακτίνη οι οποίες ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Έτσι, η σωστή διατροφή σε συνδυασμό με επαρκή ανάπαυση συμβάλλουν σημαντικά στην προστασία έναντι των ιώσεων.
Η αποφυγή χειραψιών και ασπασμών με άτομα που εμφανίζουν σημεία ιώσεως είναι σημαντική στην πρόληψη. Επιπλέον, η σωστή υγιεινή των χεριών με τακτικό πλύσιμο και χρήση αντισηπτικών διαλυμάτων, καθώς και ο καθαρισμός επιφανειών στις οποίες μπορεί να παραμένουν ζωντανοί οι ιοί για χρονικό διάστημα λίγων ωρών έως και λίγων ημερών είναι πολύ σημαντικά μέτρα για τον περιορισμό της διασποράς των ιώσεων. Παράλληλα προτείνεται η κάλυψη του στόματος και της μύτης με το εσωτερικό του αγκώνα και όχι της παλάμης όταν βήχουμε ή φτερνιζόμαστε, η χρήση χαρτομάντηλων και η άμεση απόρριψή τους στον κάδο.
Η αποφυγή συγχρωτισμού εάν δεν υπάρχει σοβαρός λόγος, καθώς και αποφυγή επισκέψεων σε νοσοκομεία, ιδιαιτέρως κατά την περίοδο της γρίπης, μπορούν να περιορίσουν τη διασπορά των ιώσεων. Επίσης, οι γονείς πρέπει να κρατούν στο σπίτι τα παιδιά όταν είναι άρρωστα καθώς η μεταδοτικότητα των ιώσεων στους βρεφονηπιακούς σταθμούς είναι εξαιρετικά υψηλή.
Ειδικότερα για τη γρίπη επιβάλλεται ο ετήσιος αντιγριπικός εμβολιασμός των ομάδων υψηλού κινδύνου (ηλικιωμένοι, άτομα με χρόνια νοσήματα, καπνιστές επαγγελματίες υγείας, άτομα που ζουν ή εργάζονται σε ιδρύματα). Καλό είναι να θυμόμαστε πως το συγκεκριμένο εμβόλιο παρέχει καλή σχετικά προφύλαξη έναντι της γρίπης και μόνο και δεν προστατεύει από τις λοιπές ιογενείς λοιμώξεις (π.χ. ρινοιοί). Η χρήση αντιβιοτικών χωρίς τη σύσταση γιατρού δεν έχει καμία θέση στην αντιμετώπιση των ιώσεων και επιτείνει το μείζον πρόβλημα της αντοχής των μικροβίων στα αντιβιοτικά.
Συμπερασματικά οι ιοί βρίσκονται παντού και καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους. Η αποφυγή συγχρωτισμού και τα σωστά μέτρα προφύλαξης κατά τους χειμερινούς μήνες μπορούν να μειώσουν σημαντικά τη νοσηρότητα και θνητότητα, ιδίως των ευπαθών ομάδων πληθυσμού.
*Του Στέργιου Τασιόπουλου – Παθολόγος, Διευθυντής Ζ’ Παθολογικής Κλινικής Νοσοκομείου Υγεία