Ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός υπέγραψε την ένταξη στο ΕΣΠΑ Θεσσαλίας 2014-2020 δύο νέων έργων «Προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου αρχαίας Πελίννας και του ελληνιστικού τύμβου Πετροπόρου, Δήμου Φαρκαδόνας» προϋπολογισμού 1.692.500 ευρώ και «Συντήρηση των τοιχογραφιών του ιερού ναού Κοιμήσεων της Θεοτόκου, Δημοτικού Διαμερίσματος Αχλαδοχωρίου Δημου Φαρκαδόνας» προϋπολογισμού 80.000 ευρώ. Δικαιούχος και των δύο έργων είναι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων ενώ Φορέας Λειτουργίας του πρώτου έργου είναι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Τρικάλων και του δεύτερου η Ιερά Μητρόπολη Τρίκκης και Σταγών.
«Σε συνεργασία με την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του ΕΣΠΑ Θεσσαλίας 2014-2020, αναδεικνύουμε τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Πέλιννας και τον ελληνιστικό τύμβο Πετρόπορου που μέχρι σήμερα παρέμειναν αναξιοποίητοι. Ενώ σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και το Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Τρίκκης και Σταγών κ.κ. Χρυσόστομο διασώζουμε τις τοιχογραφίες ενός εμβληματικού βυζαντινού ιερού ναού του 13ου αιώνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Αχλαδοχωρίου που χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα» δηλώνει ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός. «Η ολοκλήρωση των έργων οδηγεί στη δημιουργία πολιτιστικού τοπόσημου για τις περιοχές που αφορούν και συντελεί στην ανάπτυξη τους μέσω της βελτίωσης της ελκυστικότητας του. Και τα δύο έργα εντάσσονται στην Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση (ΟΧΕ) της Διαδρομής Πολιτισμού – Τουρισμού του ΕΣΠΑ Θεσσαλίας 2014 -2020 η οποία περιλαμβάνει σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία της Θεσσαλίας. Αναδεικνύουμε και αξιοποιούμε την πολιτιστική κληρονομιά της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων, διασυνδέοντας τις ανατολικές με τις δυτικές περιοχές της Θεσσαλίας και προάγοντας την αλληλεπίδραση πολιτισμού και τουρισμού ως μοχλού ανάπτυξης σε περιφερειακό επίπεδο. Ο Πολιτισμός είναι παράγοντας της οικονομίας και συντελεστής της ανάπτυξης. Τα έργα πολιτισμού της Περιφέρειας Θεσσαλίας δημιουργούν θέσεις εργασίας και φέρνουν χρήμα στην τοπική, πραγματική οικονομία» προσθέτει ο Περιφερειάρχης.
Τα έργα
- «Προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου αρχαίας Πελίννας και του ελληνιστικού τύμβου Πετροπόρου, Δήμου Φαρκαδόνας»:
Στην περιοχή της Τοπικής Κοινότητας Πετροπόρου του Δήμου Φαρκαδόνας και σε γειτνίαση με την Ε.Ο Λάρισας – Τρικάλων, εντοπίζονται τα λείψανα της αρχαίας Πέλιννας. Η αρχαία Πέλιννα χωροθετείται στις νότιες παρειές του υψώματος «Παλαιογαρδίκι». Η ακρόπολη τειχίστηκε κατά την αρχαϊκή εποχή, ενισχύθηκε κατά την ελληνιστική περίοδο και η χρήση της συνεχίστηκε έως και τους βυζαντινούς χρόνους. Η κάτω πόλη επεκτάθηκε και τειχίστηκε στην ελληνιστική περίοδο, οπότε και ανεγέρθηκαν δημόσια κτήρια και ιερά. Η ελληνιστική Πέλιννα διέθετε τρία νεκροταφεία. Ο οικισμός του Πετροπόρου έχει οικοδομηθεί πάνω σε μέρος του νότιου νεκροταφείου.
Ο ελληνιστικός τύμβος του 3ου π.Χ. αιώνα εντάσσεται και αυτός στο νότιο νεκροταφείο και βρίσκεται στα βόρεια όρια του οικισμού. Ανήκει στον τύπο του «μακεδονικού» μονοθάλαμου καμαροσκεπούς τάφου με δρόμο που καλυπτόταν με τύμβο. Η θέση του έργου βρίσκεται σε απόσταση περί τα 20χλμ. ανατολικά της πόλης των Τρικάλων. Οι δύο θέσεις στις οποίες πρόκειται να υλοποιηθεί βρίσκονται σε απόσταση 2,2 χλμ μεταξύ τους, εκατέρωθεν της εθνικής οδού Τρικάλων – Λάρισας.
Οι επεμβάσεις αφορούν:
Α. Αρχαιολογικός χώρος Πέλιννας:
- Διαμόρφωση προσβάσεων
– Διαμόρφωση υπαίθριου χώρου στάθμευσης
– Κατασκευή εργοταξιακής και τελικής περίφραξης
- Χώρος υποδοχής και ενημέρωσης
– Αποκατάσταση, εξοπλισμός και ανάδειξη υφιστάμενου φυλακίου
– Διαμόρφωση υπαίθριου χώρου υποδοχής (δάπεδο, καθιστικό, στέγαστρο)
- Κίνηση των επισκεπτών στο χώρο
– Δημιουργία δικτύου 4 κύριων διαδρομών και δευτερευουσών διακλαδώσεων συνολικού μήκους περί τα 3χλμ. με δοκιμαστικές ανασκαφικές τομές στις περιοχές επέμβασης
- Διαμορφώσεις για την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου
– Αποκατάσταση/ανάδειξη αρχαιολογικών καταλοίπων
– Διαμόρφωση δύο υπαίθριων χώρων θέασης και ενημέρωσης στην κάτω πόλη, ενός υπαίθριου χώρου θέασης στην ακρόπολη και μίας εξέδρας θέασης στη δολίνη (καρστική λεκάνη “Ζόρι Παπά”)
– Διαμόρφωση αμφιθεατρικού χώρου στην ακρόπολη.
Β. Ελληνιστικός τύμβος Πετροπόρου:
- Διαμόρφωση πρόσβασης, εργοταξιακής και τελικής περίφραξης
- Αποκατάσταση κελύφους με κατά τόπους αποδόμηση και αναδόμηση αποδιοργανωμένων περιοχών
- Αναστήλωση καμάρας, συμπλήρωση ανατολικού τοίχου θαλάμου και τυμπάνου, αποκατάσταση δρόμου
- Εξωτερική επανεπίχωση τύμβου με διαμόρφωση πρανών
- Κατασκευή νέου, μόνιμου στεγάστρου προστασίας του τύμβου
- Κατασκευή αποστραγγιστικού δικτύου
- Συντήρηση κονιαμάτων/επιχρισμάτων τύμβου.
Α. και Β. Αρχαιολογικός χώρος Πέλιννας – Ελληνιστικός τύμβος Πετροπόρου:
- Εκπόνηση αρχιτεκτονικής μελέτης μονίμου στεγάστρου προστασίας του τύμβου Πετροπόρου
- Στατική Μελέτη Μεταλλικών Φορέων (εξώστης θέασης στην ακρόπολη, πεζογέφυρα βόρειας πύλης Πέλιννας και στέγαστρο προστασίας τύμβου Πετροπόρου),
- Μελέτη φωτισμού ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου και του τύμβου
- Σήμανση – Πληροφόρηση (ΑΜΕΑ και με γραφή Braille)
- Υλοποίηση μελέτης φωτισμού ανάδειξης αρχαιολογικού χώρου και τύμβου.
Οι αρχαιολογικοί χώροι της αρχαίας Πέλιννας και του ελληνιστικού τύμβου Πετρόπορου, αναξιοποίητοι μέχρι σήμερα, βρίσκονται πλησίον της Ε.Ο. Λάρισας – Τρικάλων, στο μέσο της υπό διαμόρφωση Διαδρομής Πολιτισμού – Τουρισμού της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Σκοπός του έργου είναι η προστασία και η ανάδειξη των δυο αρχαιολογικών χώρων.
2.«Συντήρηση των τοιχογραφιών του ιερού ναού Κοιμήσεων της Θεοτόκου, Δημοτικού Διαμερίσματος Αχλαδοχωρίου Δημου Φαρκαδόνας»:
Ο ιερός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου Αχλαδοχωρίου είναι βυζαντινός σταυρεπίστεγος ναός και χρονολογείται στις τελευταίες δεκαετίες του 13ου αιώνα. Ο ναός δέχθηκε μεταγενέστερες προσθήκες κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο με νάρθηκα και εξωνάρθηκα στα δυτικά του με δύο αντίστοιχες στοές στα νοτιοδυτικά που καλύπτονται με ενιαία ξυλόστεγη δίρριχτη στέγη.
Στο εσωτερικό του ο ναός, ο νάρθηκας αλλά και μέρος του εξωνάρθηκα διασώζουν ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες μεταβυζαντινής περιόδου, που χρονολογούνται σε διαδοχικές φάσεις του ναού, οι περισσότερες από τις οποίες χρονολογούνται στον 18ο αιώνα. Παρατηρούνται αποκολλήσεις υποστρώματος από την λιθοδομή, ενώ εκτεταμένες φθορές λόγω της κατάρρευσης τμημάτων τοιχογραφιών είναι εμφανείς σε όλο το σύνολο των τοιχογραφημένων επιφανειών του ναού.
Το έργο αφορά σε:
– Εργασίες συντήρησης για την προστασία – ανάδειξη του μνημείου οι οποίες συνίστανται σε:
- Στερέωση υποστρώματος τοιχογραφιών
- Στερέωση ζωγραφικού στρώματος
- Στερέωση αποκολλημένου υποστρώματος με πλήρωση των κενών μεταξύ της λιθοδομής και του υποστρώματος των τοιχογραφιών
- Κατασκευή λωρίδων αντιστήριξης («στεφανώματα») –και συμπληρώσεις με νέα κονιάματα.
- Καθαρισμός ζωγραφικής επιφάνειας , μετά από δοκιμές.
- Αφαίρεση αλάτων με μηχανικά μέσα. Χημικά μέσα θα εφαρμοσθούν, εφόσον απαιτηθεί.
- Αφαίρεση λιπαρών επικαθίσεων.
- Αισθητική αποκατάσταση στις ρωγμές και στα κενά μεταξύ των τοιχογραφιών.
– Φωτογραφική τεκμηρίωση και καταγραφή εργασιών
– Εκπόνηση Η/Μ μελέτης για τον φωτισμό και την ψύξη/θέρμανση του ναού
– Απομάκρυνση των παλαιών ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων στο εσωτερικό του ναού και τοποθέτηση νέας ηλεκτρολογικής εγκατάστασης.
– Τοποθέτηση Ενημερωτικών πινακίδων
– Ενημερωτικά – πληροφοριακά έντυπα (και σε γραφή Βraille).
Ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου Αχλαδοχωρίου αποτελεί ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα μνημεία σπάνιας αρχιτεκτονικής στον θεσσαλικό χώρο. Επιπλέον, στο κτίσμα του ναού έχει υλοποιηθεί έργο αρχιτεκτονικής αποκατάστασης με χρηματοδότηση από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Θεσσαλίας 2000-2006. Στο εσωτερικό του μνημείου, είναι έντονες οι φθορές του τοιχογραφικού διακόσμου, με κίνδυνο περαιτέρω βλάβης τους, αλλά και με αποτέλεσμα η αισθητική αξία ολόκληρου του μνημείου να απομειώνεται. Για να ολοκληρωθεί επομένως η ανάδειξη αυτού του σημαντικού μνημείου είναι απαραίτητη η υλοποίηση του έργου της συντήρησης του τοιχογραφικού διακόσμου.