Δραματικές ελλείψεις στα αντιφυματικά φάρμακα βάζουν σε κίνδυνο την υγεία των πασχόντων από φυματίωση αλλά και τη δημόσια υγεία, σε μια εποχή που η νόσος εμφανίζει έξαρση παγκοσμίως.
Οι πνευμονολόγοι που ειδικεύονται στη φυματίωση ασχολούνται περισσότερο, όπως λένε, με την αναζήτηση των φαρμάκων, παρά με τους ίδιους τους αρρώστους. Επιπλέον κρούουν τον «κώδωνα του κινδύνου» για την πιθανότητα ανάπτυξης πολυανθεκτικής φυματίωσης.
Σοβαρό κίνδυνο για την υγεία των ασθενών που πάσχουν από φυματίωση -αλλά και τη δημόσια υγεία εν γένει- εγκυμονούν οι ελλείψεις των αντιφυματικών φαρμάκων, σύμφωνα με ομολογία των ίδιων των πνευμονολόγων.
Είναι μια κατάσταση που διαρκώς επιδεινώνεται κατά τον τελευταίο χρόνο, ενώ το πρόβλημα εντοπίζεται στη βάση των γενικότερων ελλείψεων φαρμάκων που σημειώνονται παγκοσμίως, αλλά και στη χώρα μας.
Στο 31ο Πανελλήνιο Πνευμονολογικό Συνέδριο που έγινε 8-11 Δεκεμβρίου στην Αθήνα, οι πνευμονολόγοι-φυματιολόγοι περιέγραψαν το πρόβλημα με τα πιο μελανά χρώματα.
Όπως ανέφερε ο επιμελητής Α’ του Νοσοκομείου «Σωτηρία» που είναι Εθνικό Κέντρο Αναφοράς της Φυματίωσης, Χαράλαμπος Μόσχος, παρά τις σημαντικές θετικές εξελίξεις που υπάρχουν μετά από 40 χρόνια (καθώς οι επιστήμονες κατάφεραν τη μείωση του χρόνου θεραπείας της φυματίωσης), στη χώρα μας δεν μπορούμε να αισιοδοξούμε:
«Για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια έχουμε μείωση της διάρκειας της θεραπείας της φυματίωσης από τους 6 στους 4 μήνες. Τεράστια διαφορά. Και έχουμε και μείωση της διάρκειας της θεραπείας -και μάλιστα χωρίς παρενέργειες- για την πολυανθεκτική φυματίωση, για την οποία δίναμε θεραπεία για δύο χρόνια και ήταν και πολύ τοξική. Όμως, αυτά δεν μας κάνουν να αισιοδοξούμε γιατί στη χώρα μας έχουμε τεράστιες ελλείψεις σε αντιφυματικά φάρμακα», τόνισε ο γιατρός και περιέγραψε αναλυτικά το φαινόμενο:
«Με καρτέλες δουλεύουμε. Δίνουμε καρτέλες από επιστροφές φαρμάκων στους ασθενείς, έτσι καλύπτουμε τις ανάγκες. Είναι διαφορετικό, όμως, να μιλάς με κάποιον που έχει τη δυνατότητα να ψάξει σε φαρμακεία και φαρμακαποθήκες για να βρει ένα κουτί φάρμακο και είναι διαφορετικό να μιλάς με έναν άνθρωπο που είναι εργάτης γης σε κάποια αγροτική περιοχή, ή που είναι μετανάστης και δεν έχει την κατανόηση της γλώσσας. Εκεί δεν μπορείς να τον προτρέψεις να ψάξει να βρει το φάρμακό του, γιατί πολύ απλά δεν μπορεί να το κάνει», εξηγεί ο κ. Μόσχος.
Το πρόβλημα ξεκινά από τις χαμηλές τιμές των αντιφυματικών θεραπειών, καθώς είναι παλιά φάρμακα που έχουν χάσει την πατέντα τους, τα περισσότερα από αυτά από τη δεκαετία του ’60.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι φαρμακαποθήκες να τα εξάγουν στο εξωτερικό σε χώρες όπως η Γερμανία και τη Αυστρία, σε τιμές έως και 4 φορές μεγαλύτερες.
Από την άλλη μεριά, εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού, αλλά και του πολέμου στην Ουκρανία εντοπίζονται σημαντικά προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα της παραγωγής του φαρμάκου, καθώς υπάρχουν ελλείψεις σε πρώτες ύλες.
«Δυστυχώς πάντα είχαμε ελλείψεις. Όμως, φέτος έχουμε σε τεράστιο βαθμό ελλείψεις με αποτέλεσμα η θεραπεία των ασθενών με φυματίωση για πολλά διαστήματα να είναι επισφαλής. Και οφείλουμε να καταλάβουμε ότι οι θεραπείες αυτές απευθύνονται μεν πρωτίστως στον άρρωστο που πάσχει από φυματίωση, αλλά αφορούν και όλο το κοινωνικό σύνολο. Γιατί εάν ο άρρωστος δεν λάβει την κατάλληλη θεραπεία για τη νόσο του όταν πρέπει, θα μεταδώσει τη νόσο του σε άλλους ανθρώπους του περιβάλλοντός του», τονίζει ο Χαράλαμπος Μόσχος.
Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), η φυματίωση είναι μία νόσος που δεν εξαλείφθηκε ποτέ. Μάλιστα παρουσιάζει σημαντική αύξηση τα τελευταία χρόνια.
Συγκεκριμένα, περισσότεροι από 10 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο νόησαν από φυματίωση το 2021, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 4,5% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Από τη νόσο κατέληξαν μάλιστα στον θάνατο, περίπου 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι.
Ο ΠΟΥ σημειώνει ότι από το σύνολο των μολυνθέντων, οι περίπου 450.000 είχαν αναπτύξει φυματίωση ανθεκτική στα φάρμακα, αριθμός αυξημένος κατά 3% σε σύγκριση με το 2020.
Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ικανοποιητική καταγραφή του νοσήματος, παρά το γεγονός ότι η φυματίωση είναι ένα υποχρεωτικώς δηλούμενο νόσημα. Ωστόσο, κάθε χρόνο εντοπίζεται ένας σημαντικός αριθμός περιστατικών, ο οποίος είναι και εξαιρετικά υποτιμημένος, λόγω σημαντικής υποδήλωσης, λέει ο Φυματιολόγος κ. Μόσχος.
Παράλληλα, οι ελλείψεις φαρμάκων συμβάλλουν σημαντικά ώστε το μικρόβιο της φυματίωσης (μυκοβακτηρίδιο) να αναπτύξει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στις θεραπείες, όπως λένε οι ειδικοί:
«Πλέον οι θεραπείες, λόγω της έλλειψης φαρμάκων, γίνονται με λάθος τρόπο και ειδικά όταν οι συνάδελφοι που δεν έχουν την εμπειρία που έχουμε εμείς στο “Σωτηρία” ως Κέντρο Αναφοράς, μπορεί να δώσουν στους ασθενείς ως λύση ανάγκης, λανθασμένες θεραπείες. Κι αυτό μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη πολυανθεκτικής φυματίωσης. Είναι ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα και δυστυχώς δεν φαίνεται να υπάρχουν εύκολες λύσεις», τονίζει ο γιατρός.
Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ), σύμφωνα με τον πρόεδρό της Καθηγητή Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Στέλιο Λουκίδη, στηρίζει τις προσπάθειες δημιουργίας ενός προγράμματος καταγραφής των πασχόντων ασθενών, αλλά και την κάλυψη των ασθενών με φάρμακα, ώστε να εξασφαλίζονται οι θεραπείες.
«Η φυματίωση είναι νόσος που θέλει θεραπεία για μεγάλο χρονικό διάστημα, ίσως και για κάποιους μήνες. Δεν είναι θεραπεία για 10 και για 15 μέρες. Οπότε χρειάζεται απόθεμα φαρμάκων για να κάνει σωστά την αγωγή του ο ασθενής. Και υπάρχει και άλλη δεύτερη σημαντική ομάδα ασθενών, που είναι όσοι πρόκειται να πάρουν φάρμακα για άλλη νόσο, όπως είναι οι βιολογικοί παράγοντες, και πρέπει να λάβουν για αρκετούς μήνες χημειοπροφύλαξη (ανοσοκατεσταλμένοι κ.ά.). Αυτοί οι ασθενείς δεν μπορούν να κάνουν τη θεραπεία τους γιατί δεν έχουμε τα φάρμακα της φυματίωσης που απαιτούνται για να πάρουν την προληπτική αγωγή», τονίζει ο κ. Λουκίδης.
Η επάρκεια φαρμάκων είναι απαραίτητη γιατί θα συμβάλλει στη μείωση της μετάδοσης και της επίπτωσης της νόσου στον γενικό πληθυσμό, λένε οι γιατροί.
«Το χειρότερο σενάριο είναι να μην πάρει ο ασθενής τη σωστή θεραπεία. Αυτό είναι καταστροφικό και για τον ίδιο τον ασθενή και για την κοινωνία. Και τώρα αυτή τη στιγμή που μιλάμε υπάρχει πρόβλημα και κάποιοι συνάδελφοι στην επαρχία, είμαι σίγουρος ότι είχαν ασθενείς που δεν πήραν τη θεραπεία τους, ή δεν πήραν την ενδεδειγμένη», σημειώνει ο Χαράλαμπος Μόσχος και κάνει έκκληση για την επίλυση του προβλήματος:
«Ζητάμε τη συμβολή της Πολιτείας για να εξασφαλιστεί η επάρκεια στα φάρμακα. Σίγουρα δεν είναι ελληνικό φαινόμενο και πρόβλημα, αλλά κάθε χώρα οφείλει να θωρακίσει το δικό της σύστημα Υγείας», καταλήγει ο Φυματιολόγος.
